Drie schrijvers en een voormalig luitenant-generaal zijn dinsdag in Enschede om Nederland te waarschuwen. In theater De Kleine Willem vertellen onder meer de uit Twente afkomstige Tommy Wieringa en Jaap Scholten verhalen over Oekraïne en het gevaar dat Rusland heet. Jaap Scholten legt uit waarom.
‘Schrijvers voor Oekraïne’ heet jullie benefietoptreden. Wat doen jullie?
„We gaan optreden met een heel gezelschap: Tommy Wieringa en ik, Jelle Brandt Corstius, Olaf Koens en Mart de Kruif, de oud-generaal. En met Khristina, een Nederlandse jonge vrouw die combat-medic is in Charkiv.”
Maar wat gaan jullie dóen?
„Wij vertellen om de beurt over de oorlog in Oekraïne. En we laten beelden zien. Wij zijn er zelf geweest. Ik nu elf keer, sinds het begin van de grote invasie. Tommy ook iets van zeven keer. We vertellen wat wij daar zien en wat wij daar horen. En waarom wij denken dat het ongelooflijk belangrijk is dat dat Europa en Nederland de Oekraïners écht gaan helpen. In plaats van een beetje halfslachtig, zoals nu.”
Wat bedoel je met écht gaan helpen?
„Nou, als we als Europa 0,5 procent van het bruto binnenlands product aan hulp zouden geven aan Oekraïne, dan zouden ze in drie jaar die oorlog winnen van Rusland. Wanneer Oekraïne verliest van Rusland, dan zijn wij echt de pineut met z’n allen. Het is een simpel rekensommetje: Europa heeft 80 brigades, Oekraïne heeft er 110. En Rusland heeft er 220. Als zij Oekraïne inlijven, dan hebben zij er 330 tegen 80 van ons. Dan ligt Europa gewoon aan de voeten van Rusland.”
Er zijn nu gesprekken gaande tussen Rusland en de Verenigde Staten om de oorlog te beëindigen. Moeten we daar dus blij mee zijn?
„Nee, Trump wil er gewoon een slaatje uit slaan. Hij wil voor zichzelf en zijn vrienden alle metalen van Oekraïne. En geen enkele hulp en geen enkele zekerheid geven. Dat gaat ook niet gebeuren. Oekraïne wil dat nooit. En Rusland stopt ook nooit die oorlog zolang het nog vooruitgang boekt. Het enige wat we serieus moeten nemen is dat Amerika eigenlijk zegt dat het Europa niet meer beschermt. Daar moet Europa consequenties aan verbinden. Want we zitten met z’n allen te slapen. Ik woon nu al meer dan twintig jaar in Oost-Europa en ik snap hoe gevaarlijk die Russen zijn. Maar wij denken hier dat als we gewoon allemaal in ons bootje blijven dobberen en als we nergens over nadenken, alles wel goed gaat. Ik vrees dat het niet zo is.”
Jij bent een schrijver, Tommy Wieringa is een schrijver, Jelle Brandt Corstius is schrijver-journalist. Jullie wapen is de pen. Maar jullie mengen je toch wat meer in het strijdgewoel dan alleen maar met die pen?
„Ja, we brengen ook spullen. Maar het belangrijkste is dat we verhalen mee terugnemen en die verhalen vertellen. Het punt is dat in Nederland bijna iedereen die in de ether zijn zegje doet, in de afgelopen drie jaar niet in Oekraïne is geweest. Dus we hebben allemaal leunstoelgeleerden die vertellen hoe het in elkaar zit. Ik denk dat het heel interessant is om te horen hoe de Oekraïners erover denken en hoe het in Oekraïne is. Daar hebben wij wat meer van meegekregen dan de meeste anderen. We spreken en ontmoeten daar heel veel mensen.”
Schrijvers die oorlogstaal uitslaan. Dat verwacht niet iedereen.
„Dat zou kunnen. Maar we zitten in een soort collectieve coma. Dan is het aan schrijvers om te waarschuwen. Zoals Ten Braak dat heeft gedaan voor de Tweede Wereldoorlog. Ik denk dat we in dezelfde positie zitten. Iedereen vindt het comfortabel om daar maar zo min mogelijk over na te denken. Ik denk dat het de taak van de schrijver is, om iets te tonen van de van de werkelijkheid en de waarheid.”
Mensen moeten hun hoofd uit het zand halen?
„Precies. Het is hetzelfde verhaal dat de generaals vertellen. Het enige waar de Russen ontzag voor hebben is militaire macht. Niks anders. Als wij denken dat we met zoete praatjes de Russen kunnen overtuigen… Nou, ik kan je uit die droom helpen: dat gaat niet werken.”
Stel dat ik een fan ben van de schrijvers Jaap Scholten, Tommy Wieringa en hun boeken. Dan kan ik beter op een ander moment gaan, denk ik.
„Nou nee. We zijn daarna in de foyer en gewoon beschikbaar. We kunnen met iedereen praten en alle vragen beantwoorden. Ook van mensen met literaire vragen. Dus het is een buitenkansje om twee Twentse schrijvers te ontmoeten. Twee vliegen in één klap.”
Tickets voor Schrijvers voor Oekraïne zijn verkrijgbaar via [email protected] of via 053-4858500. Volwassenen € 22,50; studenten en jongeren tot 21: € 15,00. Locatie: Theater De Kleine Willem. Langestraat 57, Enschede. Aanvang: dinsdag 25 februari, 20.00 uur.
