Dankzij uw steun heeft Protect Ukraine in februari 2024 met een ploeg van Nederlandse schrijvers*, rugbyers en anderen 11 terreinauto’s en een VW-bus aan 8 eenheden van het Oekraïense leger* geleverd. Daarnaast brachten we een Ilizarov naar het Militair Hospitaal in Kyiv en 500 trauma packs, 50 kevlar helmen, 4 kogelvrije vesten, 60 stille dieselkachels, 20 slaapzakken, 1500 voetenwarmers, 6 brancards, 4 operatiekamer-tourniquets, een Transporter-bus vol medisch materiaal, 2 sleepkabels (resp. 60 ton en 120 ton trekkracht), gereedschapsets, bijlen, kettingzagen, boormachines, scheppen, kistjes mandarijnen en bananen en 200 ingevroren Hollandse haringen naar de manschappen van verschillende eenheden.
Garnizoensstad Izyum
Het meest oostelijk gelegen afleverpunt is Izyum waar we met een roedel honden in de kelder van een kapot gebombardeerd huis overnachten. De stad is grotendeels verlaten, in vrijwel geen huis zitten nog ramen. In een enkel kozijn is plastic gespannen en brandt licht. In de vernielde stad zien wij het schreeuwende tekort; hoe absoluut noodzakelijk de gebrachte hulp is en hoe vrijwel het gehele Oekraïense leger rijdt in door Europese vrijwilligers geleverde, groen geschilderde en gecamoufleerde SUV’s en pick-ups. De wegen in Oost-Oekraïne zijn erbarmelijk, vol diepe gaten, bruggen zijn opgeblazen, over pontonbruggen vlak boven het water steken we rivieren over. Met een stadsauto zijn deze wegen niet te doen. In Izyum overhandigen we een Nissan Pathfinder en een Navarra aan militairen van de 420ste Rifle Brigade. De mannen dragen allemaal verschillende schoenen en camouflagepakken. Ze omhelzen ons bij de aanblik van de auto’s. Bij het vorige konvooi gingen we tot en met Dnipro. Hoe dichter je het front nadert, hoe schrijnender de tekorten.
Het Oekraïense leger is een geïmproviseerd, doe-het-zelf leger: stoïcijnse, vierkante kerels voorzien van bij elkaar geschraapte en zelf of door familie aangeschafte spullen. De mannen zijn asgrauw en vermoeid, velen hebben al twee jaar hun gezin niet gezien, de stemming is somber door de uitblijvende hulp uit het Westen, men heeft nauwelijks granaten, maar ze blijven onverzettelijk: ‘Wij zullen ons nooit hoeven te schamen, wij vechten door tot het einde.’ Hun 1ste lieutenant heet Roman, hij verlangt ernaar tegen zijn vrouw aan te liggen, niets anders. Een hartelijke, lieve man met de kop van een zeerover, hij mist de helft van zijn tanden: ‘Als de oorlog voorbij is, krijg ik nieuwe tanden.’
’s Nachts trilt en rommelt het in de kelder door passerend zwaar transport – met de beperkte middelen bereiden de Oekraieners zich voor op een Russisch offensief. Overdag klinken in de verte doffe explosies van Russische granaten. Bij het kruispunt van de wegen naar Kharkiv, Kupiansk en Donetsk is een markt ontstaan van winkels en loodsen met auto-onderdelen, gegrild vlees, koffie, broodjes, legerkleding, stevige schoenen, kogelvrije vesten en handwapens. De militairen kunnen hier nog voor een redelijke prijs spullen kopen. Richting het front stijgen de prijzen. Langs de weg niets dan militaire trucks, de meeste lijken afkomstig uit de Tweede Wereldoorlog.
In de bermen staan en liggen verroeste tanks en autowrakken. Bomen zijn afgeknapt, we komen door dorpen waar geen huis meer heel is. Het landschap is grijsbruin, het enige dat kleurt in de dorpen zijn de kransen en vlaggen voor de gestorvenen. De wijde omgeving tussen Kharkiv en Kupiansk ligt vol met Russische mijnen. De gemijnde stukken land worden aangegeven met groezelige, witte lintjes in de bomen, aan struiken en grassprieten, als bij een slordig uitgezette speurtocht. Men doet er verstandig aan ten alle tijden op het asfalt te blijven.
Militair Hospitaal in Kyiv
In het Militair Hospitaal in Kyiv (waar gewoonlijk geen pottenkijkers worden toegelaten) zien we de gevolgen van de Russische mijnen en granaten. Kamers met zes man in legergroene onderbroeken, de meesten missen een onderbeen, het typische gevolg van antipersoonsmijnen (zo groot als een ijshockeypuck). Een enkeling mist beide benen. Veel soldaten willen zodra ze een prothese hebben terug naar het front. In de hoek van een kamer ligt een man met wanhoop in de ogen, hij mist beide armen, twee stompjes vanaf de schouders.
Dankzij de inspanningen van de meegereisde orthopedisch chirurg Hubert Oostenbroek brengen we een Ilizarov ter waarde van 200.000 euro, een Russische uitvinding uit de Tweede Wereldoorlog, een soort meccano-set, om complexe botbreuken te herstellen. De artsen onder leiding van professor Yarmiliuk, allen in camouflage uniform, zijn uiterst dankbaar. Dit is wat zij nodig hebben. De arts die tolkt heeft een vlak, uitdrukkingsloos gezicht van de uitputting. Dankzij de Ilizarov kunnen soms amputaties voorkomen worden, wanneer deze in lokale ziekenhuizen dichter bij het front met minder vakkennis niet al zijn uitgevoerd. Botten kunnen tot 10 centimeter worden verlengd met de Ilizarov.
Het Militair Hospitaal is in 1755 als een vesting gebouwd, door een aantal poorten in de centrale as van het ziekenhuis liep een spoorrails om de patiënten uit de Krimoorlog (1853-1856) van het front aan te voeren. Het negen hectare grote, zwaar bewaakte terrein midden in de stad toont hoezeer dit land op oorlog is ingesteld. In het ziekenhuis vinden sinds de invasie 30.000 opnames, 15.000 operaties en een miljoen poliklinische behandelingen per jaar plaats. We spreken af met het ziekenhuis dat we hen structureel met spullen gaan helpen. Ze hebben bijvoorbeeld behoefte aan braces. In het park treffen we een 24-jarige, nog niet afgestudeerde arts, die vertelt dat hij iedere dag vier a vijf operaties uitvoert.
Rugby Union Kyiv
Bij de chauffeurs en ondersteuners van de konvooien van Protect Ukraine zitten van het begin af aan veel (oud)rugbyers van DSR-C en Ascrum en via hen is contact ontstaan met rugbyers in Oekraïne. Er zijn vier rugbyclubs in Kyiv, van de ongeveer 80 actieve rugbyers dienen er 51 op dit moment aan het front. De Rugby Union Kyiv ondersteunt deze militairen. Wij brengen een Toyota Landcruiser, 10 Kevlar helmen, 100 trauma packs, 500 voetenwarmers en 100 ingevroren, verse Hollandse haringen naar de rugbyspelers.
Het is avond. In het clubhuis worden op vier muren rugbywedstrijden vertoond. Er is een aantal Oekraïense internationals, onder wie Alexander, een reus in een camouflage uniform. Hij heeft tweemaal met het Oekraïense team tegen Nederland gespeeld en heeft verlof van het front gekregen om ons te begroeten. Als vijftiger heeft hij zich na de invasie onmiddellijk bij het leger gemeld en heeft een geweer in handen gedrukt gekregen om Kyiv te verdedigen. Hij is vrijwillig met twaalf man Bachmut ingetrokken toen de situatie daar hopeloos leek. Er worden shirts gewisseld en uit limonadeglazen een rood kerosine-achtig goedje gedronken. Met de rugbyers uit Kyiv wordt afgesproken een project te starten om de rugbyers aan het front te gaan helpen: Rugbyers voor rugbyers.
Die nacht is er luchtalarm. De Oekraïense hotelgasten hebben hun Audi’s en Mercedessen veilig in de kelder gezet en blijven zelf in bed liggen. Onze auto’s staan buiten en wij brengen de nacht door in de ondergrondse parkeergarage. 80 Shahed-drones zijn richting Oekraïne gestuurd, een aantal blijft om Kyiv cirkelen, waardoor het de halve nacht duurt voordat het bericht komt dat het gevaar is geweken. We dommelen, spelen scrabble en gooien een rugbybal heen en weer met een Georgische rugbyer in de parkeergarage onder het hotel. Dat schuilen nodig is blijkt in Lviv, waar een raket hoorbaar laag over ons hotel gaat en anderhalve kilometer verderop inslaat.
Don’t lose any f*cking minute!
In Kyiv spreken wij uitgebreid met Borja Lasheras, de Oekraïne-adviseur van Joseph Borrell, hoge vertegenwoordiger van de EU voor buitenlandse zaken en veiligheidsbeleid: “Oekraïne is nu op zijn zwakst. Het initiatief ligt op dit moment bij Rusland, zij hebben een window-of-opportunity, maar dat gaat veranderen en dat weten ze, daarom zet Rusland nu alles op alles. Rusland doet dat met een offensief in het Oosten van Oekraïne en met beïnvloeding in West-Europa. De verwachting is dat na de herverkiezing van Poetin er mobilisatie in Rusland volgt en dan een groot offensief eind mei ,begin juni. Zorg is dat uit angst voor herverkiezing van Trump Europese landen wapens en munitie gaan hamsteren en Oekraïne daardoor op korte termijn nog minder geleverd krijgt. Een oplossing zou zijn wanneer Europese landen voorraden in de Verenigde Staten kopen en hierheen zenden.”
Ook hebben wij in Kyiv een afspraak met Victory Drones oprichtsters Maria Berlinska en Lyuba Shipovich. Victory Drones bouwt drones, stimuleert de productie van drones, de opleiding van ingenieurs, drone bouwers, piloten en piloten-trainers. Ze hebben al 53.000 piloten opgeleid. Ze vormen een centrale spil in de drones ontwikkeling in Oekraïne. Maria heeft de bijnaam ‘Mother of Drones’ omdat zij al jaren geleden de drones productie lokaal van de grond probeerde te tillen. De Oekraïense overheid heeft zojuist contracten getekend met buitenlandse leveranciers waardoor zij verzekerd zijn van 100.000 drones per maand.Victory Drones. Strengthening the technological capabilities of the Defense Forces (victory-drones.com)
In het gesprek benadrukken Maria en Lyuba wat je al van alle kanten hoort: dat drones eigenlijk de enige kans voor Oekraïne vormen om iets te doen tegen de enorme, domme artillerie-kracht van Rusland, met name nu, bij het weifelen en traineren door politici in het Westen en het wegblijven van hulp. Protect Ukraine steunt Victory Drones met een eerste €50.000,-. Daarmee worden drones gebouwd en piloten opgeleid. We zijn in overleg naar welke eenheid de hulp gaat, waarschijnlijk naar de 63ste brigade. Maria Berlinska heeft een week eerder het Deense parlement toegesproken. Haar boodschap aan Europa: “Russia won’t stop in Ukraine, prepare for war. Don’t lose any fucking minute!”
En dat is de indruk die achterblijft na tien dagen door Oekraïne reizen en spreken met militairen en andere betrokkenen: we moeten nu doen wat we kunnen. Vooral terreinauto’s, drones en trauma packs is waar alle commandanten om smeken. Protect Ukraine gaat op volle kracht door dat te leveren.
Met oprechte groet,
Jaap Scholten
Namens het gehele bestuur van Protect Ukraine en alle meereizende chauffeurs
